คุณสมบัติ :

• โปรตีนปานกลาง และให้พลังงานอย่างเพียงพอเพื่อชดเชยโปรตีนและกรดอะมิโนจำเป็นที่สูญเสียไปในการบำบัดทดแทนไต
• คาร์โบไฮเดรต จากแป้งดัดแปลงซึ่งเป็นโครงสร้างโมเลกุลเชิงซ้อน ทำให้ชะลอการย่อยสลายเป็นน้ำตาลกลูโคสอย่างช้าๆ
• ไขมันอิ่มตัวเพียง 1.8% (มีกรดไขมันจำเป็นครบทั้งโอเมก้า 3, 6 และ9) เพื่อลดภาวะไขมันในเลือดสูง
• ใยอาหารและแคลเซียมจากธรรมชาติสูง ซึ่งจะช่วยป้องกันเหตุให้เกิดโรคแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น ภาวะกระดูกพรุน ไขมันไนเลือดสูง ระดับน้ำตาลในเลือดไม่คงที่
• โซเดียม โพแตสเซียม และฟอสฟอรัส ต่ำ เพื่อป้องกันอาการตัวบวมและความดันโลหิตสูง
• อาร์จีนีนและทอรีน ช่วยขยายหลอดเลือดทำให้เลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ได้ดีขึ้นช่วยลดและควบคุมความดันโลหิตสูงได้ และกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
• วิตามินซี อี เอ และซิลิเนียม เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูง ช่วยชะลอการเสื่อมของเซลล์ต่าง ๆ ได้ดี โดยเฉพาะเบต้าเซลล์ในตับอ่อน และช่วยต้านการบาดเจ็บของเซลล์ประสาท
• วิตามินดี เมื่อเป็นไตเรื้อรังระยะรุนแรงไตไม่อาจสังเคราะห์วิตามินดี3 ได้หรือได้ไม่เพียงพอจึงต้องให้เสริมในรูปวิตามินดี3 ถ้าขาดจะมีผลเสียต่อกระดูก
• แคลเซียม ใช้แร่ธาตุนมจากธรรมชาติ (Milk Calcium Complex) ร่างกายจึงสามารถดูดซึมและนำไปใช้ประโยชน์ได้สูงกว่า
• โอเมก้า 3 มีทั้ง EPA และ DHA ซึ่งมีคุณสมบัติช่วยลดไตรกลีเซอไรด์ได้ดี รวมทั้งลดการอักเสบของไต และยังพบว่าโอเมก้า3 ยังสามารถลดปริมาณของไข่ขาวในปัสสาวะของผู้ที่เป็นโรคไตเรื้อรัง และแนวโน้มที่จะชะลอการเกิดโรคไตวายเรื้อรังในระยะสุดท้ายได้
• แพล้นท์สเตอรอล ช่วยลดโคเลสเตอรอลได้
• ไม่เติมน้ำตาล ไม่มีแลคโตส ไม่มีกลูเท็น


 

*แม้ภายหลังการล้างช่องท้องหรือการฟอกเลือด ก็ยังมีของเสียตกค้างอยู่ในร่างกายอีกมากมาย ผู้ป่วยไตวายที่อยู่ระหว่างการฟอกเลือดด้วยเครื่องล้างไตเทียม หรือล้างไตผ่านทางช่องท้อง จะมีการสูญเสียสารอาหารต่าง ๆ ไปพร้อมกับของเสียที่ถูกกำจัดออกด้วย โดยเฉพาะการสูญเสียโปรตีน และ กรดอะมิโนจำเป็นกับร่างกาย ดังนั้นจึงต้องดูแลการรับประทานอาหาร น้ำ และเกลือแร่อย่างเหมาะสมด้วย”

การกำหนดปริมาณและชนิดอาหารที่ผู้ป่วยควรได้รับเพื่อการรักษาและยืดอายุ
1. รับประทานอาหารที่ให้พลังงานเพียงพอทุกมื้อ อย่าปล่อยให้หิว โดยเลือกรับประทานอาหารให้เหมาะสมเพื่อลดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้น
2. รับประทานอาหารประเภทโปรตีนให้เพิ่มมากขึ้นกว่าปกติ ไม่ต้องจำกัดเหมือนระยะก่อนการฟอกไต ซึ่งจำเป็นในการเสริมสร้างร่างกายและภูมิคุ้มกันโรคและยังต้องชดเชยส่วนที่สูญเสียไปในการฟอกเลือดในแต่ละครั้งอีกด้วย ควรเลือกรับประทานโปรตีนให้เหมาะสมกับสภาพร่างกาย
3. งดอาหารที่มีฟอสฟอรัสสูง เนื่องจากไตไม่สามารถขับออกทางปัสสาวะได้จึงเกิดการคั่งค้างในเลือด
 

หลักเกณฑ์ ในการรับประทานอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต

• โปรตีน: ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตนี้ต้องการสารอาหารโปรตีนสูงกว่าธรรมดา ประมาณ 1.2 – 1.3 กรัม ต่อน้ำหนักมาตรฐาน หนึ่งกิโลกรัมต่อวัน (คนปกติควรได้รับโปรตีนวันละ 0.8-1.0 กรัม ต่อน้ำหนักตัวมาตรฐานหนึ่งกิโลกรัม) ดังนั้นถ้าผู้ป่วยหนัก 44 กิโลกรัม ควรได้รับโปรตีนประมาณ 1.2 X 44 = 52.8 = 53 กรัมต่อวัน ในปริมาณโปรตีน 53 กรัมนี้ ควรเป็นโปรตีนที่มีคุณภาพสูง สามารถดูดซึมและย่อยง่าย เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ได้ทันทีอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ โดยมีกรดอะมิโนครบถ้วนทั้ง 18 ชนิด ถ้าผู้ที่ได้รับการบำบัดทดแทนได้รับโปรตีนในแต่ละมื้อไม่เพียงพอ จะทำให้ร่างกายได้รับพลังงานงานไม่เพียงพอ ขาดสารอาหารโปรตีน ภูมิต้านทานโรคต่ำ สุขภาพทรุดโทรม แต่ถ้ารับประทานโปรตีนมากเกินไปก็ยังคงมีของเสียคั่งในเลือดมาก เนื่องจากการบำบัดทดแทนไต สามารถเอาของเสียออกได้เพียง 10% ของไตธรรมชาติเท่านั้น ดังนั้นควรรับประทานในปริมาณที่แนะนำ

• คาร์โบไฮเดรต :น้ำยาที่ผู้ป่วยใช้ล้างไต จะมีส่วนผสมของน้ำตาล ซึ่งเป็นสารอาหารคาร์โบไฮเดรตเชิงเดี่ยว ที่จะให้พลังงานแก่ผู้ป่วยได้เช่นกัน ประกอบกับผู้ป่วยที่มีอาการเบาหวานร่วมอยู่จะเป็นสาเหตุทำให้เกิดภาวะไตวายเรื้อรัง ฉะนั้นคาร์โบไฮเดรตจากการกินอาหาร ควรเป็นคาร์โบไฮเดรตชนิดเชิงซ้อน เช่น ข้าว และผลิตภัณฑ์จากข้าวแป้ง ควรเป็นชนิดซ้อมมือ และผักซึ่งจะมีใยอาหารมากพอที่จะช่วยควบคุมระดับน้ำตาล และไตรกลีเซอไรด์ในเลือดไม่ให้สูงมาก ลดการกินอาหารที่มีน้ำตาลเป็นองค์ประกอบให้น้อยลง และงดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ที่สำคัญผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับพลังงานจากคาร์โบไฮเดรตให้เพียงพอ เพื่อป้องกันมิให้ร่างกายนำสารโปรตีนมาใช้เผาผลาญเป็นพลังงาน ซึ่งจะทำให้โปรตีนที่ได้รับไม่สามารถใช้ไปในการเสริมสร้างร่างกายเกิดภาวะขาดโปรตีนและพลังงานได้

• ไขมัน: ผู้ป่วยอาจมีภาวะไขมันในเลือดสูงคือ มีโคเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์สูง ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงของโรคหัวใจ นักโภชนาการจึงแนะนำให้ใช้น้ำมันจากพืชในการปรุงอาหารซึ่งจะช่วยลดไขมัน(โคเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์)ในเลือดได้ มีผู้ป่วยหลายคนนิยมน้ำมันปลาในทะเลจะมีกรดไขมันโอเมก้า 3 ซึ่งมีกรดไขมันที่จำเป็นสำหรับร่างกายในปริมาณมากพอสมควร กรดไขมันในปลาจะช่วยลดไตรกลีเซอไรด์ รวมทั้งลดการอักเสบของไต พบว่าน้ำมันปลายังลดปริมาณของไข่ขาวในปัสสาวะของผู้ป่วย และมีแนวโน้มที่จะชะลอการเกิดโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายลงได้

• โซเดียม :ผู้ที่ได้รับการบำบัดทดแทนไตมักมีปัสสาวะน้อย เมื่อฟอกเลือด หรือล้างไตนานเข้าอาจไม่มีปัสสาวะจึงอาจมีสารโซเดียมและ น้ำคั่งในร่างกาย เกิดอาการบวมน้ำ ความดันโลหิตสูงขึ้น ถ้าบวมมาก อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว ผู้ป่วยจึงควรจำกัดอาหารที่มีโซเดียมมาก อาหารที่มีโซเดียมมากมักมีเกลือมากและมีรสเค็มจัด เมื่อผู้ป่วยรับประทานอาหารเค็มจัด ก็จะหิวน้ำ ดื่มน้ำมาก เมื่อขับถ่ายโซเดียมได้น้อย ก็จะมีการกักเก็บน้ำไว้ตามเนื้อเยื่อ ทำให้บวม น้ำท่วมปอด ความดันโลหิตสูงขึ้น

• โพแตสเซียม : ผู้ป่วยที่มีภาวะโพแตสเซียมสูง ต้องมีการควบคุมการกินโพแตสเซียมให้น้อยลง เช่น ผลไม้บางชนิด กล้วย มะขามหวาน ฝรั่ง กระท้อน ฯลฯ ให้น้อยลง

• แคลเซียม: แคลเซียมเป็นสารอาหารอีกชนิดหนึ่งที่ผู้ป่วยจะขาดไม่ได้ แนะนำให้ดื่มนมสดพร่องมันเนย หรือนมขาดมันเนย เพื่อชวยเพิ่มแคลเซียมให้ผู้ป่วยได้เช่นกัน

• วิตามินและแร่ธาตุ: ผู้ที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต มักมีการสูญเสียวิตามินที่สะสมในน้ำไปกับการฟอกเลือด หรือการล้างไต การรับประทานผักใบเขียวจะช่วยให้ได้รับวิตามินเพิ่มขึ้น และใยอาหารยังช่วยไม่ให้ท้องผูก แต่ผักใบเขียวมักมีสารโพแตสเซียมสูง จึงอาจทำให้ผู้ป่วยกังวล ประกอบกับภาวะเครียดและการเบื่ออาหาร ก็อาจส่งผลให้ผู้ป่วยขาดวิตามินและแร่ธาตุ

“เนื่องด้วยสภาวะของโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย การดูแลเรื่องอาหารเพื่อช่วยบรรเทาสภาวะของโรคดังกล่าวข้างต้นส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ทั้งของตัวผู้ป่วยเองและครอบครัว ทำให้เกิดความเครียด ความวิตกกังวล คุณภาพชีวิตจะแย่ลง จิตใจเศร้าหมอง รวมทั้งค่าใช้จ่ายก็สูง สุดท้ายอาการของโรคก็ทรุดลง การเลือกอาหารหรืออาหารทดแทนมื้ออาหารที่เหมาะสม มีสารอาหารครบถ้วนตามหลักการทางโภชนาการ มีค่าพลังงานและสารอาหารชัดเจน สามารถกำหนดปริมาณพลังงาน โปรตีน และปริมาณน้ำได้ตามต้องการ เหมาะสำหรับผู้ที่เป็นโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต”
 

การดูแลปัญหาสุขภาพตามหลักโภชนาการ

• การได้รับให้พลังงานเพียงพอกับความต้องการของร่างกายได้ ทำให้น้ำหนักตัวคงที่ นับว่าเป็นสิ่งสำคัญที่สุดที่จะช่วยให้ร่างกายใช้โปรตีนปริมาณน้อยได้อย่างคุ้มค่า ช่วยซ่อมและเสริมสร้างร่างกายให้มีภูมิคุ้มกันโรคต่างๆได้ดี ช่วยให้ไตทำงานลดลง ชะลอการถูกทำลายของเนื้อไต ช่วยลดความถี่ในการฟอกเลือดหรือล้างไตได้

• หลังการล้างช่องท้องหรือการฟอกเลือดแล้ว ยังมีของเสียตกค้างอยู่ในร่างกายอีกมากมาย ผู้ป่วยไตวายที่อยู่ระหว่างการฟอกเลือดด้วยเครื่องล้างไตเทียม หรือล้างไตผ่านทางช่องท้อง จะสูญเสียสารอาหารต่างๆ ไปพร้อมกับของเสียที่ถูกกำจัดออกด้วย โดยเฉพาะการสูญเสียโปรตีน และกรดอะมิโนจำเป็น ดังนั้นจึงต้องดูแลการรับประทานอาหาร น้ำ และเกลือแร่อย่างเหมาะสมด้วย

• หากผู้ป่วยที่สามารถปฏิบัติเรื่องการทานอาหารได้ถูกต้องไม่เกิดภาวะทุพโภชนาการก็จะช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพ นั่นหมายถึงลดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นในระหว่างหรือหลังการล้างไต ชะลอการเสื่อมของเนื้อไต ทำให้ไตทำงานลดลง อัตราการเสียชีวิตก็จะลดลง

เหมาะสำหรับ: ผู้ที่เป็นโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต