อาหารทางการแพทย์สำหรับเด็ก (Infant & Kids Nutrition) คืออะไร? ความสำคัญและประเภทของนมสำหรับเด็ก

อาหารทางการแพทย์สำหรับเด็ก (Infant & Kids Nutrition) คืออาหารสูตรครบถ้วนที่ให้พลังงานและสารอาหารทั้ง 5 หมู่ในสัดส่วนที่เหมาะสม เหมาะสำหรับเด็กที่มีน้ำหนักน้อย ปัญหาการย่อยหรือการดูดซึม รวมถึงเด็กที่ต้องได้รับอาหารทางสายให้อาหาร ผลิตภัณฑ์หลักมักทำจากนมวัว แบ่งเป็นนมครบส่วน (Whole milk) และนมดัดแปลง (Modified cow’s milk) โดยนมดัดแปลงถูกปรับสูตรให้ใกล้เคียงนมแม่ ช่วยให้เด็กย่อยง่ายและลดความเสี่ยงการแพ้หรือติดขัดในการดูดซึม สอดคล้องกับความต้องการโภชนาการของเด็กในแต่ละวัยเพื่อการเจริญเติบโตที่เหมาะสม

 

           คือการนำเอาอาหารครบ 5 หมู่ (โปรตีน-คาร์โบไฮเดรต-ไขมัน-วิตามิน-เกลือแร่) มาเป็นรูปแบบผง ชงกินง่าย ทำให้ได้พลังงานและสารอาหารสูตรครบถ้วน ใช้เป็นอาหารทดแทนสำหรับเด็กหรือผู้ป่วยที่มีปัญหาเกี่ยวกับการย่อยและการดูดซึม และเหมาะสำหรับเด็กน้ำหนักตัวน้อยหรือน้ำหนักไม่ถึงเกิน  เป็นสารอาหารให้ทางสายให้อาหาร หรือดื่มเอง ในกรณีที่ผู้ป่วยสามารถดื่มได้
 ผลิตภัณฑ์จากนมวัวปัจจุบันแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ นมครบส่วน (whole milk) และ นมดัดแปลง (modified cow’s milk) 

1.นมครบส่วน(Whole milk) 
หมายถึง นมวัวที่มิได้ดัดแปลงปริมาณโปรตีน, คาร์โบไฮเดรตและไขมัน เมื่อนำมาผ่านกรรมวิธีทำให้แห้งจะได้ whole milk ชนิดผง เรียกว่านมผงชนิดธรรมดา นมดังกล่าวมีทั้งชนิดที่ไม่มีการเติมสารอื่นลงไปและชนิดที่เติมวิตามินเอและดี ชนิดที่เติมวิตามินและธาตุเหล็ก 
น้ำนมที่ผ่านกรรมวิธีและจำหน่ายในรูปของเหลวแบ่งออกเป็น 4 ประเภทได้แก่ นมพาสเจอร์ไรซ์ (pasteurized), นมยูเอชที(UHT), นมสเตอริไลซ์(sterilized) และนมข้นไม่หวาน(evaporated milk) whole milk ที่ไม่ผ่านการดัดแปลงทั้งในรูปผงแห้งและของเหลวสามารถนำมาใช้เลี้ยงทารกและเด็กอายุ 9-12 เดือนขึ้นไป 

2.นมดัดแปลง (modified cow’s milk) 
หมายถึงนมวัวที่ที่มีการปรับแต่งหรือดัดแปลงส่วนประกอบของนมวัวแบ่งออกเป็น 4 ประการคือ
- เพื่อใช้เลี้ยงทารกปรกติ ได้แก่ นมดัดแปลงและอาหารเสริมชนิดครบถ้วนสำหรับเด็ก
- เพื่อใช้เลี้ยงทารกที่มีภาวะดูดซึมบกพร่องได้แก่ low lactose milk
-เพื่อการควบคุมน้ำหนัก ได้แก่ นมพร่องมันเนยและนมขาดมันเนย
-เพื่อนำส่วนประกอบบางส่วนไปใช้ประโยชน์ ได้แก่ นมแปลงไขมัน 
ในเด็กทารกช่วง 6 เดือนแรกไม่สามารถย่อยและดูดซึมนมวัวได้ดี การให้นมที่ไม่มีการดัดแปลงจึงอาจทำให้เกิดอันตรายต่อเด็กได้  จึงมีการดัดแปลงส่วนประกอบต่างๆในนมวัวให้ใกล้เคียงนมแม่มากที่สุด 

           นมดัดแปลงสำหรับทารก หมายถึงอาหารที่ผลิตขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงส่วนประกอบของนมวัวให้มีองค์ประกอบของสารอาหารที่เหมาะสมและเพียงพอกับที่จะใช้เลี้ยงทารกให้ใกล้เคียงนมแม่มากที่สุด เพื่อความมุ่งหมายที่จะใช้เลี้ยงทารกตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 6 เดือน แทนหรือทดแทนนมมารดา  แต่เมื่อทารกอายุมากกว่า 6 เดือนขึ้นไปสามารถเปลี่ยนไปใช้นมที่มีโปรตีนสูงกว่าได้แก่ นมสูตรต่อเนื่องหรือนมครบส่วนได้ เนื่องจากไตของเด็กปกติอายุเกิน 6 เดือนสามารถขับของเสียที่เกิดขึ้นจากโปรตีนได้ดีขึ้นแล้ว 

 

การปรับปริมาณสารอาหารต่างๆ ในนมวัว มีแบบแผนการปรับดังนี้ 
 

1. ลดจำนวนโปรตีนลงเพื่อช่วยลดสารที่ขับทางไต  เนื่องจากนมวัวมีโปรตีนมากกว่านมแม่ถึง 3-4 เท่าซึ่งมากเกินไป 
2. เพิ่มอัตราส่วน Whey : Casein โปรตีนในนมแม่มีอัตราส่วน Whey : Casein  เท่ากับ 60 : 40 แต่ในนมวัวมี Casein : Whey เท่ากับ 20 : 80
Whey ของนมแม่มีอัลฟาแลกตัลบูมินเป็นองค์ประกอบหลัก whey จากนมวัวมีเบต้าแลคโตกลอบูลินเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งมีแอนติเจนิซิตี้สูงก่อให้เกิดการแพ้นมวัวได้ง่าย
3. ปรับชนิดไขมัน นมแม่มีกรดไขมันอิ่มตัวน้อยกว่าครึ่งส่วน นมวัวมีกรดไขมันอิ่มตัวที่มากกว่า ไขมันในนมดัดแปลงจะต้องมีสัดส่วนกรดไขมันไม่อิ่มตัวสูงกว่ากรดไขมันอิ่มตัว และมีอัตราการดูดซึมไม่น้อยกว่า 85% ของปริมาณที่ได้รับ
4. ลดปริมาณแร่ธาตุได้แก่ แคลเซียม, ฟอสฟอรัส และ โซเดียมซึ่งในนมแม่มีแร่ธาตุเหล่านี้ต่ำกว่านมวัว
5 .เพิ่มปริมาณสารอาหารที่จำเป็น เช่น ธาตุเหล็ก  เพราะธาตุเหล็กในนมวัวมีน้อยและดูดซึมได้น้อยกว่านมแม่ อาจมีการเติมกรดอะมิโนให้ใกล้เคียงกับนมแม่ เช่น  ทอรีน นิวคลีโอไทด์ อาร์จีนิน คาร์นิทีน โอลิโกซัคคาไรด์ เพราะเมื่อลดโปรตีนลงอาจทำให้ระดับกรดอะมิโนที่จำเป็นบางชนิดลดลงได้ 
ความแตกต่างระหว่าง นมดัดแปลงสำหรับทารกและนมดัดแปลงสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก

 

นมดัดแปลงสำหรับทารก นมดัดแปลงสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก

อายุที่ใช้ 0- 6 เดือน	ตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป
พลังงาน ต่ำกว่า	พลังงานสูงกว่า
โปรตีน ต่ำกว่า	โปรตีนสูงกว่า
คาร์โบไฮเดรต กำหนดปริมาณแลกโตส	ไม่กำหนดปริมาณแลกโตส
วิตามิน ต่ำกว่า	วิตามินเอ บี 6 และ ดีสูงกว่า
ไม่มีการกำหนดปริมาณโคลีน
แร่ธาตุ ส่วนใหญ่กำหนดค่าต่ำกว่า	โซเดียม เหล็ก แคลเซียม ฟอสฟอรัสสูงกว่า
ไม่กำหนดค่าสูงสุดของโปแตสเซียม คลอไรด์ ไอโอดีน
ไม่กำหนดปริมาณทองแดงและมังกานีส

อาหารทางการแพทย์สำหรับเด็กก่อนกำหนด

           เป็นอาหารทางการแพทย์สำหรับเด็กก่อนกำหนดอายุครรภ์น้อยกว่า 37 สัปดาห์ หรือมีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 1,800 กรัม ( Premature formula)  ชื่อการค้า เอนฟาแล็ค พรีมาชัวร์ , Similac neosure และ พรีแนน
การเกิดการแพ้นมวัวนั้น ส่วนใหญ่พบในทารกอายุน้อยกว่า 2 ปี ซึ่งในกลุ่มที่มีอาการรุนแรงเป็น anaphylaxis เกิดทันทีเมื่อได้รับ casein, -lactoglobulin หรือ lactalbumin เพียง 1 gm เท่านั้น แต่ส่วนใหญ่ทารกจะมีอาการแสดง เช่น อาเจียน ถ่ายเป็นเลือด อุจจาระเป็นน้ำ ปวดท้อง มีผื่นที่ผิวหนัง อาการเกิดใน 1-24 ชั่วโมง หลังจากได้รับนมปริมาณมากขึ้น และยังพบว่าทารกหลายรายได้รับนม 100 ml. ก็ไม่เกิดอาการเหล่านั้น  แต่เมื่อได้รับนมวัวปริมาณมากขึ้น เป็น 200 ml  แล้วจะเกิดอาการแพ้นมวัวขึ้นได้
อาการแสดงทางคลินิคของการแพ้โปรตีนนมวัวนั้น มักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภายใน 1 ชั่วโมงหลังการกินนมวัว ทำให้มารดาสงสัยว่าน่าจะเกิดการแพ้โปรตีนนมวัว แต่บางครั้งอาจเกิดอาการหลังจากการกินนมวัวภายใน 48 ชั่วโมง ดังนั้นเด็กทารกที่มีภาวะแพ้นมวัวจึงควรดื่มนมแม่ หรือเลือกสูตรนมที่ไม่ใช้โปรตีนจากนมวัว

           นอกจากนี้ยังมีสูตรพิเศษซึ่งมีการเปลี่ยนเป็นโปรตีนที่มีขนาดโมเลกุลเล็กลงคือสารย่อยสลายจากโปรตีนสายยาวเป็นสายสั้น (Extensive protien hydrolyzed formula) เนื่องจากผู้ป่วยที่แพ้นมวัวอาจแพ้นมถั่วเหลืองได้การใช้นมชนิดนี้ซึ่งไม่เป็นแอนติเจนจึงปลอดภัยกว่า ชื่อการค้าคือ นูตรามีเยน (Nutramigen)
อาหารทางการแพทย์สำหรับเด็กสูตรดัดแปลงคาร์โบไฮเดรต,โปรตีนและไขมัน
           ใช้สำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาในการย่อยและดูดซึมคาร์โบไฮเดรต,โปรตีนและไขมันบกพร่องเป็นสูตรที่ไม่มีแลคโตสมีการเติมไตรกลีเซอไรด์สายปานกลางและโปรตีนมีการย่อยสลายให้เป็นสายเล็กเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่แพ้โปรตีนจากทั้งนมวัวและนมถั่วเหลือง ชื่อทางการค้า Pregestimil พรีเจสติมิล ใช้เลี้ยงทารกที่มีภาวะ Galactosemia 
นอกจากนี้ยังจัดอยู่ในกลุ่ม Extensively protein hydrolysed formula (กลุ่มเดียวกับ Nutramigen)

   นมแพะสำหรับเด็กที่แพ้นมวัว นมแพะมีระบบการสร้างน้ำนมแบบเดียวกับคน เรียกว่า “อะโพไครน์” นมแพะมีระบบการสร้างน้ำนมแบบเดียวกับคน เรียกว่า อะโพไครน์ (Apocrine Secretion) ซึ่งเป็นระบบการสร้างน้ำนมที่จะทำให้เยื่อหุ้มเซลล์น้ำนม หรือสารอาหารธรรมชาติหลุดออกมากับน้ำนมในปริมาณสูง ช่วยส่งเสริมให้ลูกมีภูมิคุ้มกันที่ดี ไม่ป่วยง่าย สารอาหารจากธรรมชาติ เรียกว่า ไบโอแอคทีฟ คอมโพเนนท์ (Bioactive Components) ประกอบด้วย

สารอาหาร 4 ชนิด ได้แก่

1. นิวคลีโอไทด์ ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
2. ทอรีน ช่วยให้การทำงานของจอประสาทตาดีขึ้น
3. โพลีเอมีนส์ ส่งเสริมระบบทางเดินอาหารให้สมบูรณ์
4. โกรทแฟคเตอร์ ช่วยเสริมสร้างการเจริญเติบโต

ประโยชน์ของนมแพะ          

     ในปัจจุบัน นมแพะกำลังได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายทั่วโลก มีเพียงไม่กี่ประเทศที่ยังไม่คุ้นเคยกับการดื่มนมแพะ โดยเฉพาะประเทศไทย นั่นเพราะคนไทยส่วนใหญ่จะคุ้นชินกับการดื่มนมวัวมากกว่าและยังกังวลกับรสชาติ กลิ่นและคุณประโยชน์ของนมแพะ จึงทำให้ไม่กล้าลองของแปลกใหม่มากนัก แถมนมแพะก็มีราคาสูงมากอีกด้วย แต่รู้ไหมว่าคุณประโยชน์ที่จะได้รับจากนมแพะมีดียิ่งกว่านมวัวซะอีก ซึ่งหากได้รู้ถึงประโยชน์และคุณค่าของนมแพะแล้ว เชื่อว่าหลายคนคงอยากหันมาดื่มนมแพะกันมากขึ้นแน่นอน

นมแพะดีกว่านมวัวจริงหรือไหม

     หากเปรียบเทียบคุณประโยชน์ระหว่างนมวัวและนมแพะ สรุปได้ว่านมแพะดีกว่านมวัวจริงๆ นั่นก็เพราะว่านมแพะมีโปรตีนและไขมันที่ย่อยได้ง่ายกว่านมวัว จึงทำให้ร่างกายสามารถนำสารอาหารและวิตามินที่มีอยู่ในน้ำนมไปใช้ประโยชน์ได้ง่ายและรวดเร็วกว่า แถมมีประสิทธิภาพมากกว่านมวัวอีกด้วย นอกจากนี้ในผู้ที่แพ้นมวัวก็สามารถดื่มนมแพะแทนได้เช่นกัน หรือในเด็กทารกที่น้ำนมแม่ไม่เพียงพอก็อาจทดแทนด้วยนมแพะได้ เพราะนมแพะมีความใกล้เคียงกับน้ำนมของแม่มากที่สุด
 

5 วิตามินที่มีประโยชน์ในนมแพะ  ได้แก่

วิตามินเอ เป็นวิตามินที่จะช่วยบำรุงสายตา ป้องกันตาต้อกระจกและเพิ่มการทำงานของเซลล์ที่ดักจับเชื้อโรค จึงทำให้เชื้อโรคหลุดเข้าไปในร่างกายได้น้อยลง ส่งผลให้ร่างกายมีความแข็งแรง ปลอดจากอาการป่วยได้ดี

วิตามินซี มีส่วนช่วยในการป้องกันไข้หวัด เสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรงและทำหน้าที่ในการกำจัดอนุมูลอิสระในร่างกายให้หมดไป

วิตามินอี วิตามินที่จะช่วยเพิ่มความแข็งแรงให้กับชั้นผิว จึงสามารถปกป้องผิวจากรังสียูวีได้อย่างมีประสิทธิภาพ แม้ไม่ได้ทาครีมกันแดด แต่ได้รับวิตามินอีอย่างเพียงพอ ก็หมดกังวลเรื่องรังสียูวีได้เลย

วิตามินบี6 วิตามินที่จะช่วยกระตุ้นให้เซลล์เม็ดเลือดขาวสร้างแอนติบอดี้ได้มากขึ้น จึงสามารถป้องกันเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกายได้ดีและลดความเสี่ยงโรคมะเร็ง

วิตามินดี เป็นวิตามินที่ทำหน้าที่ในการเพิ่มการดูดซึมแคลเซียม ทำให้ร่างกายได้รับแคลเซียมอย่างเพียงพอ พร้อมเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง

 

ประโยชน์ของการดื่มนมแพะ

     นมแพะมีประโยชน์มากมายที่หลายคนอาจคาดไม่ถึง โดยเราได้รวบรวมประโยชน์จากนมแพะมาให้ได้ทราบกันดังนี้

นมแพะเป็นนมที่ทำให้เกิดการแพ้ได้น้อยกว่านมวัวถึง 3 เท่า จึงเหมาะสำหรับให้เด็กดื่มในกรณีที่ไม่สามารถดื่มนมแม่ได้ โดยเฉพาะเด็กทารกที่มีอาการแพ้นมวัว นอกจากนี้นมแพะก็มีปริมาณน้ำตาลน้อยมาก จึงไม่ต้องกังวลเรื่องน้ำหนักที่อาจเพิ่มขึ้นโดยไม่รู้ตัว ซึ่งนอกจากจะเหมาะกับเด็กแล้ว ก็เหมาะกับผู้ใหญ่ที่ชอบดื่มนมเป็นประจำแต่ไม่อยากอ้วนอีกด้วย
โปรตีนที่อยู่ในนมแพะล้วนเป็นโปรตีนที่ย่อยง่าย จึงไม่ทำให้เกิดอาการท้องอืดท้องเฟ้อ ซึ่งต่างจากนมวัวที่ส่วนใหญ่จะมีโปรตีนย่อยยากเป็นหลัก เมื่อดื่มมากๆ จึงอาจรู้สึกแน่นท้อง ท้องอืดได้นั่นเอง
มีส่วนช่วยในการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอในร่างกาย จึงทำให้เซลล์เหล่านั้นสามารถกลับมาใช้งานได้ดีดังเดิมและอาจมีประสิทธิภาพมากขึ้นอีกด้วยสามารถลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดได้ดี จึงลดความเสี่ยงภาวะไขมันอุดตันเส้นเลือดและทำให้เลือดสามารถไหลเวียนไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ดี ช่วยบำรุงสายตาและพัฒนาสมอง จึงเหมาะกับวัยเด็กที่กำลังมีพัฒนาการที่ดีและผู้ที่ต้องใช้สายตาในการทำงานเป็นหลัก โดยเฉพาะเมื่อต้องอยู่หน้าจอคอมนานๆ