อุปกรณ์วัดออกซิเจนปลายนิ้ว (Fingertip Oximeter) คืออะไร? วิธีใช้งานและการอ่านค่า

อุปกรณ์วัดออกซิเจนปลายนิ้ว (Fingertip Oximeter) เป็นเครื่องมือขนาดเล็กที่ใช้ตรวจวัดระดับออกซิเจนในเลือด (SpO2) และอัตราการเต้นของหัวใจ เหมาะทั้งสำหรับใช้ที่บ้านและในสถานพยาบาล หลักการทำงานคือปล่อยแสงผ่านนิ้วเพื่อวัดความเข้มข้นของออกซิเจนที่จับกับฮีโมโกลบิน แล้วแสดงผลเป็นเปอร์เซ็นต์บนหน้าจอ ค่ามาตรฐานควรอยู่ที่ 95% ขึ้นไป ส่วนค่าที่ต่ำกว่าอาจบ่งชี้ภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ ผู้ใช้สามารถใช้งานได้ง่าย เพียงใส่นิ้วเข้าไปในตัวเครื่อง เครื่องจะทำการวัดและแสดงผลทันที

   อุปกรณ์วัดออกซิเจนปลายนิ้ว เป็นอุปกรณ์พกพาที่ใช้ภายนอก โดยใช้สำหรับตรวจวัดความอิ่มตัวออกซิเจนของฮีโมโกลบินในหลอดเลือดแดง (SpO2) และอัตราชีพจร เหมาะสำหรับการใช้งานส่วนตัว (ที่บ้านหรือระหว่างเดินทาง) รวมถึงเหมาะสำหรับใช้งานทางการแพทย์ (โรงพยาบาล และสถานอำนวยความสะดวกประเภทโรงพยาบาล)

เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วจะตรวจวัดระดับออกซิเจนได้ โดยการปล่อยคลื่นแสงจากด้านบนที่อยู่บริเวณเล็บ ผ่านนิ้วลงมาที่ตัวรับแสงที่อยู่อีกด้านบริเวณปลายนิ้วของผู้ใช้ เพื่อตรวจวัดฮีโมโกลบินที่จับตัวอยู่กับออกซิเจนในเลือด (Oxyhemoglobin) จากนั้น จึงนำมาคำนวณหาค่าความเข้มข้นของออกซิเจนภายในเลือด ออกเป็นเปอร์เซ็นต์ (ร้อยละ) แล้วแสดงผลผ่านหน้าจอของตัวเครื่อง โดยมีค่าการวัดผลดังนี้ 

•   ❖ 95% ขึ้นไป ออกซิเจนในเลือดปกติดี
•   ❖ 90 – 94% ให้ระมัดระวังอาการผิดปกติ
•   ❖ น้อยกว่า 90% มีภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

วิธีการใช้งานอุปกรณ์วัดออกซิเจนปลายนิ้ว

   หน้าตาของตัวเรือนคล้ายกับนาฬิกา บอกค่าด้วยตัวเลขดิจิทัล เมื่อได้เครื่องมาแล้วเกิดคำถามว่าเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วดูยังไง เนื่องจากแต่ละยี่ห้อมีการใช้งานที่ไม่เหมือนกัน ต้องดูจากคู่มือประกอบ แต่หลักการส่วนใหญ่ก็คล้ายกัน ดังนี้

1. ใส่ถ่าน หรือ ชาร์จให้เต็ม กดปุ่มเปิดเครื่อง
2. ใส่นิ้วเข้าไปในตัวเครื่องจนสุดและหนีบนิ้วให้สนิทกับตัวเครื่อง 
3. หายใจเข้าลึก ๆ ผ่อนคลาย เครื่องจะทำการวัดค่า แล้วจะแสดงผลที่ได้บนหน้าจอเครื่อง โดยค่าตัวบนคือระดับออกซิเจนในเลือด มีหน่วยเป็นเปอร์เซ็นต์ ส่วนตัวล่างคืออัตราการเต้นของหัวใจ/นาที

วิธีอ่านค่าอุปกรณ์วัดออกซิเจนปลายนิ้ว

ค่าปกติของระดับออกซิเจนที่วัดได้อยู่ที่ 96-100%

เลขตัวบน คือ ค่าระดับออกซิเจนในเลือด มีหน่วยเป็นเปอร์เซ็นต์

เลขตัวล่าง คือ ค่าอัตราการเต้นของหัวใจ มีหน่วยเป็นครั้ง ต่อ นาที

หลักการของเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว

   เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว ใช้หลักการวัดคลื่นแสงที่ปล่อยผ่านเล็บของผู้ใช้งาน และวัดค่าแสดงผลที่หน้าจอของเครื่อง ใช้หลักการดูดซับสเปกตรัมของฮีโมโกลบิน (Heboglobin) ชนิดที่ประกอบด้วยโมเลกุลของออกซิเจน และนำไปคำนวณค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนด้วยสูตรคณิตศาสตร์

   เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว ถูกนำมาใช้ในช่วงโควิดระบาด การวัดออกซิเจนในเลือดด้วยตัวเองสามารถบ่งบอกการทำงานของปอดว่าปกติหรือไม่ โดยค่าที่วัดได้หลังออกกำลังกาย ต้องเท่ากับหรือมากกว่าค่าที่วัดก่อนออกกำลังกาย หากค่าที่วัดได้น้อยกว่าค่าเดิม 3% ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพและตรวจรักษาเพิ่มเติมกับแพทย์

การเลือกซื้อเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว

    เนื่องจากเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ซื้อหามาใช้ที่บ้านได้เหมือนเครื่องวัดความดัน และเครื่องวัดน้ำตาล จึงเป็นอุปกรณ์ที่หาซื้อได้ง่ายตามร้านขายยา หรือในเว็บไซต์ออนไลน์ทั่วไป โดยก่อนเลือกซื้อควรเปรียบเทียบราคาและความคุ้มค่า ก่อนซื้อควรพิจารณาสิ่งต่อไปนี้

•     ใช้งานง่ายหรือไม่
•     มีความแม่นยำสูง
•     ได้มาตรฐานการผลิตหรือไม่
•     มีคู่มือแนะนำการใช้งานอย่างชัดเจน
•     ค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด สามารถบอกความเปลี่ยนแปลงของปอดได้ จึงนำมาประเมินความรุนแรงของโรคที่เกิดขึ้นกับปอด อย่างไรก็ดี ก่อนซื้อควรศึกษาวิธีอ่านค่า เพื่อไม่ให้แปลผลผิดพลาด แต่เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วไม่ได้ใช้ตรวจสอบอาการโควิด-19 โดยตรง ต้องดูอาการอื่นๆ ของโรคร่วมด้วย ผู้ใช้งานควรได้รับการวินิจฉัยซักประวัติจากผู้เชี่ยวชาญ

ถ้าใช้เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วที่ไม่มีคุณภาพ จะเกิดผลเสียอย่างไรบ้าง?

    สำหรับท่านที่กำลังมองหาเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว หรือเครื่องวัดออกซิเจนในเลือด หากไปลองเสิร์ชดูในอินเทอร์เน็ต จะเห็นได้ว่ามีเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ววางขายอยู่มากมาย แถมราคายังมีตั้งแต่หลักร้อยไปจนถึงหลักพัน หากเปรียบเทียบราคา 200 กับ 2,000 แน่นอนว่าทุกคนคงอยากซื้อในราคาที่ถูกที่สุด แต่หากมองให้ลึกกว่านั้น ยี่ห้อต่างกัน ราคาต่างกัน ฟังก์ชันต่างกัน คุณภาพก็ย่อมต่างกันเช่นกัน

    เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว หรือเครื่องวัดออกซิเจนในเลือด เป็นเครื่องมือแพทย์หนึ่ง ที่ใช้สำหรับวัดค่าออกซิเจนภายในเลือด รวมถึงการวัดอัตราการเต้นของหัวใจ ซึ่งค่าเหล่านี้มีความเซนซิทีฟมาก เนื่องจากเกี่ยวกับการหายใจโดยตรง ซึ่งเป็นระบบร่างกายที่สำคัญมาก โดยเฉพาะกับผู้ป่วยที่จำเป็นจะต้องคอยเฝ้าระวังระดับค่าออกซิเจนในเลือดอยู่ตลอด อย่างเช่น ผู้ป่วยโรคปอด ผู้ป่วยความดันต่ำที่อยู่ในภาวะที่เสี่ยงจะช็อคได้ทุกเมื่อ

ดังนั้นค่าออกซิเจนที่ปรากฏบนหน้าจอของเครื่องวัดออกซิเจน จึงมีความสำคัญมาก เพราะหากพบว่าผู้ป่วยเหล่านั้นมีค่าที่ผิดปกติ เราจะสามารถแจ้งแพทย์ให้ทำการรักษาได้อย่างทันท่วงที ก่อนที่ผู้ป่วยจะทรุดจนถึงขั้นวิกฤต 

ในทางกลับกัน หากเราใช้เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วที่ไม่มีคุณภาพ ความแม่นยำในการแสดงค่าออกซิเจนในเลือดย่อมไม่ถูกต้อง ซึ่งเราไม่อาจรู้ได้ว่า ค่าในความเป็นจริงกับค่าที่แสดงผลบนหน้าจอของเครื่องนั้นสัมพันธ์กันหรือไม่

    หากในความเป็นจริงนั้น ค่าออกซิเจนในเลือดต่ำ แต่ตัวเครื่องกลับแสดงผลออกมาว่าปกติ จนทำให้อาการของโรคที่เป็นอยู่ภายในหนักขึ้นเรื่อย ๆ เราจะพบความผิดปกติอีกทีเมื่อผู้ป่วยแสดงอาการผิดปกติออกมาให้เห็น ซึ่งในตอนนั้นผู้ป่วยอาจมีภาวะร้ายแรงจนถึงขั้นวิกฤตได้ ดังนั้น เรื่องของคุณภาพของตัวเครื่อง จึงเป็นเรื่องที่ควรคำนึงถึงมากกว่าเรื่องของราคา เพราะเรื่องของชีวิตย่อมมีค่ามากกว่าเงินที่เสียไป