อุปกรณ์เพื่อหัดเดิน (Walking Aid) คืออะไร? ประโยชน์และการใช้งานสำหรับผู้ป่วยและผู้สูงอายุ

อุปกรณ์เพื่อหัดเดิน (Walking Aid) เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยพยุงและเพิ่มความมั่นคงในการเดิน เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีปัญหาการเคลื่อนไหว ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่อยู่ระหว่างการทำกายภาพบำบัดหลังป่วยหรือบาดเจ็บ ช่วยรองรับน้ำหนักตัวได้ดีและลดความเสี่ยงการหกล้ม โดยมีหลายประเภท เช่น เครื่องช่วยเดิน 4 ขา และรถเข็นหัดเดิน ซึ่งปรับระดับความสูงได้ตามสรีระของผู้ใช้ การเลือกใช้อุปกรณ์หัดเดินที่เหมาะสมจะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถฝึกการเดินได้อย่างปลอดภัย เพิ่มความมั่นใจ และส่งเสริมคุณภาพชีวิตในระยะฟื้นฟู

     อุปกรณ์เพื่อหัดเดิน คือ อุปกรณ์ที่ช่วยให้ผู้ป่วยที่มีปัญหาในการเดิน สามารถเดินได้ง่ายขึ้น ช่วยให้มีการทรงตัวที่ดีขึ้น รองรับน้ำหนักตัวได้ 100 กก. และทำให้สามารถเดินได้อย่างปลอดภัย อุปกรณ์ช่วยเดินมีหลายชนิด ได้แก่  เครื่องช่วยเดิน 4 ขา  และรถเข็นหัดเดิน  เป็นอุปกรณ์ช่วยเดินที่มั่นคงมากที่สุด มีข้อบ่งใช้เช่นเดียวกับไม้ค้ ายัน เหมาะส าหรับผู้สูงอายุ หรือผู้ที่มีปัญหาการรับรู้ เนื่องจากรูปแบบการเดินโดยใช้เครื่องช่วยเดิน 4 ขานี้ง่ายกว่าไม้ค้ ายัน การปรับระดับมือจับ ให้ผู้ป่วยยืนตรง ห้อยแขนลงข้างล าตัว ปรับระดับมือจับให้ตรงกับปุ่ม กระดูก ulnar styloid เมื่อก ามือจับแล้ว ข้อศอกจะงอ 15-30 องศา
 

     หลายๆ ท่านคงจะสงสัยว่าอุปกรณ์ช่วยเดินมีบทบาทในการทำกายภาพบำบัดด้านการเดินอย่างไร ก่อนอื่นจะต้องขอกล่าวถึงเรื่องของการทำกายภาพบำบัดด้านการเดินเสียก่อน ผู้ที่จำเป็นจะต้องทำกายภาพบำบัดด้านการเดินนั้นมักเป็นผู้ป่วยที่มีอาการสืบเนื่องมาจากโรคต่าง ๆ เช่น โรคอัมพาตครึ่งซีก โรคหลอดเลือดสมอง อาการบาดเจ็บของไขสันหลัง โรคอัมพฤกษ์ โรคอัมพาต  เป็นต้น เนื่องจากผู้ป่วยจากโรคดังกล่าวมักจะเป็นผู้ป่วยติดเตียง   ทำให้ความสามารถในการเดินถดถอยลง

 

 

ขั้นตอนการทำกายภาพบำบัดด้านการเดิน  

ขั้นตอนการทำกายภาพบำบัดขา / การเดิน
 

•  ฝึกบริหารขา สามารถทำได้ตั้งแต่ผู้ป่วยยังนอนติดเตียงอยู่โดยผู้ดูแลจะช่วยยกขาผู้ป่วยขึ้นลงหรือเป็นไปตามท่ากายบริหารต่าง ๆ เพื่อบริหารกล้ามเนื้อในส่วนที่มีความสำคัญในการยืนและเดิน
• ทรงตัว ขั้นตอนนี้จะเริ่มทำควบคู่ไปกับการฝึกเมื่อผู้ป่วยสามารถลุกขึ้นนั่งได้แล้ว ผู้ดูแลจะช่วยพยุงให้ผู้ป่วยลุกขึ้นนั่งศีรษะตรงมือยันพื้น เพื่อกระตุ้นระบบการทำงานของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ก่อนจะนำไปสู่การฝึกยืนในขั้นตอนต่อไป 
• ยืน เมื่อผู้ป่วยสามารถนั่งศีรษะตรงได้แล้วจะเลื่อนมาสู่ขั้นตอนของการฝึกยืนหรือฝึกทรงตัว ในขั้นตอนนี้ผู้ป่วยจะต้องฝึกยืนด้วยราวพยุงคู่ ผู้ป่วยบางรายที่นอนติดเตียงเป็นเวลานานอาจต้องฝึกยืนทรงตัวด้วยบนเครื่องช่วยยืน (Tilt table) ที่สามารถปรับองศาจากการนอนเป็นการยืนได้ ลดโอกาสเกิดอาการแทรกซ้อนจากการเปลี่ยนท่า
• เดิน ขั้นตอนนี้จะเริ่มฝึกเมื่อผู้ป่วยสามารถยืนทรงตัวได้ดีแล้วซึ่งในส่วนนี้อุปกรณ์ช่วยพยุงต่าง ๆ จะเริ่มเข้ามามีบทบาทมากขึ้น เพื่ออำนวยความสะดวกและเพิ่มความปลอดภัยในการฝึกเดินของผู้ป่วย ในส่วนของอุปกรณ์ช่วยเดินหรืออุปกรณ์ฝึกเดิน จะมีหลากหลายประเภทด้วยกัน  อย่างอุปกรณ์ช่วยเดินหรืออุปกรณ์ฝึกเดินมีล้อที่สามารถช่วยพยุงให้ผู้ป่วยยืนและเดินได้ด้วยตนเอง

อุปกรณ์ช่วยเดินฝึกเดินอุปกรณ์ช่วยเดินฝึกเดิน

            อุปกรณ์เพื่อหัดเดินหรืออุปกรณ์ฝึกเดินมีล้อเป็นอุปกรณ์ที่จะช่วยพยุงให้ผู้ป่วยสามารถทรงตัวยืนได้ เนื่องจากอุปกรณ์มีส่วนช่วยพยุงบริเวณอก เอว และสะโพก จึงเพิ่มความปลอดภัยและป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยล้มในระหว่างการฝึกเดินได้ นอกจากนี้อุปกรณ์ฝึกเดินมีล้อยังช่วยให้ผู้ป่วยสามารถฝึกเดินได้โดยไม่ต้องมีผู้ดูแลมาช่วยพยุงอยู่ตลอดเวลาจึงสร้างความมั่นใจในการเดินให้กับผู้ป่วย

 

วิธีการฝึกเดินด้วย Walking aids 

 

     Walker aids คือ อุปกรณ์ช่วยเดินที่มีความมั่นคงและปลอดภัยที่สุด หากเปรียบเทียบกับอุปกรณ์ช่วยเดินชนิดอื่น ๆ เนื่องจากมีความมั่นคงในด้านรูปแบบการใช้งาน การมีฐานรองรับน้ำหนักตัวของผู้ใช้งานในขณะเดิน อุปกรณ์ช่วยเดิน ชนิดนี้สามารถช่วยพยุงตัว และช่วยในการทรงตัวในการก้าวเท้าเดินให้กับผู้ใช้งานได้ ซึ่งวิธีการเดินด้วย Walker ที่ถูกต้อง มีรายละเอียดดังต่อไปนี้

 

1. ปรับระดับ Walking aids  ให้เหมาะสมกับผู้ใช้งาน

     ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งสำคัญอันดับแรกที่ผู้ใช้งานจะต้องมีการปรับระดับความสูง – ต่ำของ Walker ให้เหมาะสมกับความสูงของผู้ใช้งาน ทั้งนี้เพื่อป้องกันอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นได้ รวมทั้งการปรับระดับความสูงให้เหมาะสมกับผู้ใช้งานจะสามารถช่วยให้ผู้ป่วย ผู้สูงอายุ ใช้งานได้อย่างคล่องตัวอีกด้วย

 

2. วัดความสูงเพื่อปรับระดับขนาดความสูงของ Walking aids

     ในการวัดความสูงนั้นให้ผู้ใช้งานวางเท้าให้อยู่ระดับเดียวกับขาหลังของ walker มือทั้งสองด้านให้จับบริเวณด้ามจับของ walker ควรอยู่ระดับเดียวกับปุ่มกระดูกข้างสะโพก greater trochanter หรือเมื่อจับที่มือจับแล้ว ข้อศอกควรงอประมาณ 15-30 องศา เมื่อจับ Walker ให้ได้ระดับความสูงที่เหมาะสมและถูกต้องแล้ว จึงเริ่มต้นการเดินทีละก้าวอย่างปลอดภัย

 

3. ค่อย ๆ ก้าวเท้าเดินโดยใช้วอคเกอร์อย่างช้า ๆ

     การเดินด้วย walker ให้ผู้ใช้งานพึงเข้าใจไว้เสมอว่า ให้เริ่มต้นเดินด้วยความปลอดภัย โดยค่อย ๆ ก้าวเท้าไปทีละก้าวอย่างช้า ๆ ให้เหมาะสมกับการลงน้ำหนักตัว โดยเริ่มจากยก walker ไปข้างหน้า ตามด้วยก้าวขาข้างที่แสดงอาการ เช่น ขาข้างที่อ่อนล้า หรือแสดงอาการเจ็บนิด ๆ เหมือนมดกันนิดเดียว >< จากนั้นให้ก้าวขาอีกข้างตามไป การลงน้ำหนักที่ปลายเท้า ให้ผู้ใช้งานค่อย ๆ ผ่อนน้ำหนักลงไปอย่างช้า ๆ เนื่องจากหากก้าวเท้าด้วยความรวดเร็ว และลงน้ำหนักอย่างแรง อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บในการใช้งานได้ด้วย

 

ข้อเสียของ walking  aids 

• ʕ·ᴥ·ʔ มีขนาดใหญ่เทอะทะ การเดินไม่เป็นไปตามปกติ เนื่องจากแขนไม่ได้มีการแกว่ง และไม่สามารถขึ้นลงบันไดได้
• ʕ·ᴥ·ʔ การใช้งานวอคเกอร์ให้ได้ความคุ้มค่าที่สุดนั้น ควรคำนึงถึงตั้งแต่ขั้นเริ่มแรกในการเลือกซื้อ โดยให้พิจารณาการเลือกซื้อจากวัสดุที่ดีมีคุณภาพ รวมทั้งการรับประกันการใช้งาน อีกทั้งขณะใช้งานควรดูแลและหมั่นทำความสะอาดอยู่เสมอ เนื่องจากวอคเกอร์ผลิตจากวัสดุอลูมิเนียมจึงสามารถทำความสะอาดได้ง่าย และควรหลีกเลี่ยงการใช้งานที่เป็นข้อห้าม หรือข้อจำกัดของการใช้งานวอคเกอร์ เช่น การใช้งานในที่แคบ การดัด หรือหักวอคเกอร์ด้วย
• ʕ·ᴥ·ʔ การใช้งานวอคเกอร์อย่างถูกต้องจะช่วยให้การเดินของผู้ป่วย ผู้สูงอายุ เป็นไปด้วยความคล่องตัวและปลอดภัย ทั้งยังส่งเสริมให้ผู้ป่วย ผู้สูงอายุ สามารถเพิ่มการดูแลตัวเอง และช่วยเหลือการทำกิจกรรมส่วนตัวต่าง ๆ ได้ดีขึ้น