การดูแลผู้สูงอายุ (Elder Care) สำคัญอย่างไรต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิต
การดูแลผู้สูงอายุ มีความสำคัญอย่างมากเพราะเมื่ออายุมากขึ้น ร่างกายย่อมเสื่อมถอยและเสี่ยงต่อโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ หรือภาวะสมองเสื่อม ผู้สูงอายุบางรายอาจกลายเป็นผู้ป่วยติดเตียงหรือต้องพึ่งพาผู้อื่นมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงต่ออุบัติเหตุจากการหกล้มและการเคลื่อนไหวที่ไม่คล่องตัว การมีผู้ดูแลที่เข้าใจและใส่ใจจึงเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยส่งเสริมสุขภาพ กายใจ และคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุได้ดียิ่งขึ้น
ทำไมการดูแลผู้สูงอายุจึงสาคัญ?
เมื่ออายุมากขึ้น กลุ่มผู้สูงอายุส่วนใหญ่จะมีความเสื่อมของร่างกายตามวัย เคลื่อนไว้ได้ช้าลง ทำกิจกรรมต่างๆในชีวิตประจาวันได้ยากขึ้นและมีโรคเรื้อรังที่ต้องการการดูแล เช่น เบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, โรคหัวใจและหลอดเลือด, โรคกระดูกพรุน, โรคมะเร็ง, ภาวะสมองเสื่อม/อัลไซเมอร์ เป็นต้น ซึ่งบางโรคอาจส่งผลให้เป็นผู้ป่วยติดเตียงได้ หากไม่ได้รับการดูแลที่ดี (สาหรับการดูแลผู้ป่วยติดเตียงสามารถอ่านได้ จากบทความในหัวข้อนอนติดเตียง) นอกจากนี้ยังต้องระวังในเรื่องของอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น การสะดุด พลัดตก หกล้ม ซึ่งพบได้บ่อยในผู้สูงอายุ บุคคลในครอบครัวหรือผู้ดูแลจึงมีความสาคัญอย่างมากในการดูแลผู้สูงอายุและควรมีความรู้ที่ถูกต้องในการดูแลเช่นกัน
หลักการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุตามหลัก 5 อ.
★ ไม่รับข่าวสารเชิงลบมากไปเพราะอาจทาให้เกิดภาวะเครียดสะสมและสุขภาพแย่ลง
★ เป็นที่ปรึกษาและรับฟังปัญหา
★ ทากิจกรรมร่วมกัน ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ผู้สูงอายุชอบและถนัด เช่น การทาอาหาร เล่นดนตรี วาดรูป อ่านหนังสือ ดูโทรทัศน์ ปลูกต้นไม้ เป็นต้น
★ ชวนพูดคุยในเรื่องสัพเพเหระทุกๆวัน เพื่อผ่อนคลายความเครียด
★ ใช้เทคนิคขจัดความเครียด เช่น การฝึกหายใจคลายเครียด การผ่อนคลายกล้ามเนื้อ การนวดคลายเครียดด้วยตนเอง
★ หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และแอลกอฮอล์
★ หากพบว่ามีความผิดปกติด้านอารมณ์ หงุดหงิด ฉุนเฉียว โกรธง่าย สมาธิไม่ดี มีความคิดในแง่ลบ แนะนาให้โทรปรึกษาสายด่วนกรมสุขภาพจิต 1323
วิธีจัดสภาพแวดล้อมให้ผู้สูงอายุ
สภาพแวดล้อมนับเป็นปัจจัยสาคัญอีกอย่างที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ สภาพแวดล้อมที่ดีย่อมก่อให้เกิดความปลอดภัยและเอื้อต่อการมีสุขภาพดีแก่ผู้อยู่อาศัย วิธีจัดสภาพแวดล้อมให้ผู้สูงอายุควรปฏิบัติ ดังนี้
1. จัดบ้านให้ปลอดภัย
★ ติดเครื่องส่งเสียงหรือสัญญาณกันขโมยและอุปกรณ์ตรวจจับควันไฟไว้ตามทางเดิน ห้องนั่งเล่นและห้องครัว ในกรณีที่ผู้สูงอายุต้องอยู่ตามลาพังบ่อย ๆ
★ เลือกวัสดุสาหรับปูพื้นในห้องน้าที่ไม่ทาให้ลื่นง่ายและควรทาราวจับไว้ เพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุเดินได้สะดวกขึ้นและไม่หกล้ม
★ เก็บของให้เป็นระเบียบ ไม่ทิ้งไว้ตามทางเดินหรือบันได
★ ติดตั้งโคมไฟที่เปิดอัตโนมัติตอนกลางคืน เพื่อให้ผู้สูงอายุมองเห็นทางตอนกลางคืนและไปเข้าห้องน้าหรือขึ้นลงบันไดได้สะดวก
★ ม้วนสายไฟเก็บให้เรียบร้อย รวมทั้งตรวจสอบความชารุดของเต้าเสียบและสายไฟอย่างสม่าเสมอ
★ ให้ผู้สูงอายุสวมรองเท้าสาหรับใส่เดินภายในบ้าน ไม่ควรให้สวมถุงเท้าเดินหรือเดินเท้าเปล่า
★ เสื้อผ้าที่ผู้สูงอายุสวมใส่ควรรัดกุม ไม่รุ่มร่าม เพื่อป้องกันเดินสะดุดหกล้ม
2. ป้องกันอุบัติเหตุหกล้ม
★ ดูแลสุขภาพโดยรวมของผู้สูงอายุอย่างใกล้ชิด
★ จัดบ้านให้เป็นระเบียบเพื่อเพิ่มความปลอดภัยให้แก่ผู้สูงอายุ
★ หมั่นตรวจดูความเรียบร้อยบริเวณบันได รวมทั้งภายในและรอบๆ บ้าน
★ ติดตั้งโคมไฟตามทางเดิน เพื่อให้มองเห็นเวลาเดินออกมาตอนกลางคืน
★ พาผู้สูงอายุเข้ารับวัคซีนป้องกันโรคและจัดยารักษาปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ตามแพทย์แนะนาอย่างเคร่งครัด
★ พาไปตรวจสุขภาพประจาปีและตรวจการมองเห็นและการได้ยิน
อุปกรณ์ที่ช่วยดูแลผู้สูงอายุ สำหรับการดูแลผู้สูงอายุ ผู้ดูแลต้องมีความเอาใจใส่ ทุ่มเท อดทนและเสียสละเป็นอย่างยิ่งใน
การดูแลผู้ป่วยทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิต ซึ่งอาจทำให้ผู้ดูแลมีอาการเหนื่อยล้า จึงควรมีอุปกรณ์เสริมที่สามารถช่วยอำนวย
ความสะดวกในการดูแลผู้สูงอายุ เพื่อความปลอดภัยและช่วยผ่อนแรงของผู้ดูแลได้
- ผู้ป่วยที่ต้องการความช่วยเหลือระตับ 1-2 เช่น การเดิน และการขับถ่าย อุปกรณ์ที่ช่วยในการอำนวยความสะดวก ควรเสริมอุปกรณ์จำพวกราวจับช่วยในการพยุงตัวของผู้ป่วย ไม้เท้าช่วยเดิน เก้าอี้อาบน้ำ
- ผู้ป่วยที่ต้องการความช่วยเหลือระดับ 3 ซึ่งผู้ป่วยในระดับนี้ต้องการความช่วยเหลือเกือบทุกอย่าง เช่น การอาบน้ำ แต่งตัว ขับถ่าย เดินและการนั่งรถข็น สำหรับอุปกรณ์ที่ช่วยในการอำนวยความสะดวกประกอบด้วย เก้าอี้อาบน้ำ เก้าอี้นั่งถ่าย รถเข็นผู้ป่วย เตียงนอนที่มีเสาดึงตัวช่วยในการลุกจากเตียง
- ผู้ป่วยที่ต้องการความช่วยเหลือระดับ 4 ซึ่งผู้ป่วยในระดับนี้ต้องการการช่วยเหลือทุกอย่าง ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองไต้ เช่น การขยับและพลิกตัวเพื่อป้องกันแผลกตทับ แต่งตัว กินอาหาร การแปรงฟัน ขับถ่ายและการนั่งรถเข็น โดยส่วนใหญ่จะเป็นผู้ป่วยติดเตียง อัมพาต โคม่ (Coma) สำหรับอุปกรณ์ที่ช่วยในการอำนวยความสะดวกประกอบด้วย เตียงนอนที่มีราวข้างเตียงและสามารถปรับระดับหรือเตียงไฟฟ้ที่นอนโฟมป้องกันแผลกดทับ รถเข็นผู้ป่วย กระโถนสำหรับผู้ป่วย รถเข็นอาบน้ำและนั่งถ่าย กระบอกใส่ปัสสาวะ
